Hindi talaga komportable kapag nangangati ang ari, lalo na ang pwerta at bulba (ang labia, clitoris, at pagbubukas ng pwerta) ay napaka-sensitibong mga parte.
Karamihan sa mga sanhi ng pangangati ng ari ay hindi kailangan ikabahala. Karaniwan itong maranasan ng mga babae at madalas nawawala rin nang kusa.
Marami ang posibleng dahilan ng pangangati, at kung minsan ito ay bunga ng isang lingid na kondisyon o impeksyon. Mas mabuting suriin ito kaagad ng doktor kung ito ay malala o sa palagay mo ay isang kondisyon ang sanhi nito. Ang paggamot nang sarili ay baka makalala lang sa sitwasyon lalo na kapag hindi mo tukoy ang sanhi ng pangangati.
Mga posibleng sanhi ng pangangati ng ari
Narito ang ilan sa mga posibleng sanhi ng pangangati ng ari at ng mga paligid nito.
Mga kemikal
Malamang ginagamit mo ang ilan sa mga ito araw-araw. Ang pagdikit masyado ng mga kemikal sa ari ay maaaring magsanhi ng isang reaksiyong alerdyi at gawing makati ang ari. Karaniwang mga kemikal na nakakasanhi ng iritasyon ay:
- Sabon
- Mga bubble bath o bath bomb
- Mga feminine spray at wash
- Mga douche
- Mga cream
- Mga ointment
- Mga sabon panlaba
- Mga fabric conditioner
- Mga tissue at wet wipes na may pabango
Para sa mga may diyabetis o nakakaranas ng kawalan ng pagpipigil sa ihi (urinary incontinence), ang ihi ay maaari ring maging sanhi ng pangangati at iritasyon sa ari.
Mga pagbabago sa hormon
Ang pagbaba ng antas ng estrogen, na madalas na nangyayari sa panahon ng menopos at pagpapasuso, ay nagiging sanhi ng pagnipis ng vaginal lining (kapaligiran ng pwerta). Kapag nangyari ito, humantong ito sa pagkatuyo ng pwerta at nagiging sanhi ng pangangati at iritasyon.
Ang antas ng estrogen ay tumaas muli kapag ang mga nagpapasuso na ina ay tumitigil na.
Sakit sa balat
Ang pangangati sa parte ng ari ay maaaring mula sa mga sakit sa balat tulad ng eksema (eczema) at soryasis (psoriasis).
Ang eksema, o atopic dermatitis, ay pagpantal-pantal na karaniwang nakakaapekto sa mga may hika o alerdyi. Ang mga pantal ay mapula-pula, makati, at makaliskis. Maaari rin itong kumalat sa ari sa ilang mga kaso.
Ang soryasis ay medyo pangkaraniwan. Nagdudulot ito ng makaliskis, makati, at pulang mga patse sa anit at kasukasuan. Minsan pwede rin ito magkaroon sa ari.
Mga sexually transmitted infection
Ang gonorrhea, chlamydia, genital warts (kulugo sa ari), genital herpes (buni sa ari), at trichomoniasis ay ilan sa mga STI na maaaring maging sanhi ng pangangati sa ari. Ang iba pang mga sintomas na maaari din nilang ipakita ay berde o dilaw na vaginal discharge (likido mula sa pwerta) at pananakit o pangingirot sa pag-ihi.
Yeast infection
Ang pwerta ay likas na may mahusay na balanse ng yeast at iba pang mabubuting bakterya. Pinapanatili ng mga bakteryang ito na malusog ang pwerta at hindi dapat maging sanhi ng anumang problema; maliban kung ang paglago ng yeast ay sumobra.
Ang yeast infection ay resulta ng labis na pagdami ng yeast sa pwerta. Ito ay isang pangkaraniwang kondisyon na maaaring makaapekto sa maraming babae, lalo na sa mga kakatapos uminom ng siklo ng mga antibyotiko. Sinisira ng mga ganitong uri ng mga gamot ang mabuting bakterya na bumabalanse sa paglago ng yeast.
Ang pangangati ng pwerta at tila nasusunog na pakiramdam na sinamahan rin ng puti at malapot na vaginal discharge ay mga sintomas ng yeast infection.
Bacterial vaginosis
Ang bacterial vaginosis (BV) ay isa ring karaniwang sanhi ng pangangati ng ari.
Ang kawalan ng tamang balanse ng mabuti at masamang bakterya sa pwerta ay siya ring nagsasanhi ng BV.
Ang BV ay hindi palaging nagpapakita ng mga sintomas, ngunit kung mayroon man, kadalasan ay kasama rito ay ang pangangati, at abnormal at mabahong vaginal discharge. Maaaring manipis at kulay-abo o puti. Minsan mabula-bula rin ito.
Vulvar cancer
Sa mga bihirang kaso, ang kanser sa bulba (vulvar cancer) ay ang sanhi ng pangangati ng ari. Ang ganitong uri ng kanser ay nangyayari sa bulba (vuvla), ang panlabas na bahagi ng ari ng babae. Kasama dito ang panloob at panlabas na labia, klitoris, at pagbubukas ng pwerta.
Ang kanser sa bulba ay hindi palaging nagpapakita ng mga sintomas, ngunit maaaring kasama rito ang pangangati, abnormal na pagdurugo, o pananakit sa bulba
Ang maagang pagsusuri ay ang susi sa matagumpay na paggamot. Ito ang dahilan kung bakit mahalaga ang regular na nagpapasuri sa doktor.
Lichen sclerosus
Ang lichen sclerosus ay isang bihirang kondisyon na nagdudulot ng pangangati at mga puting patse sa ari. Ang mga sanhi ng lichen sclerosus ay hindi pa malinaw, ngunit ang mga babaeng postmenopausal ay mas malamang na magkaroon ng ganitong kondisyon.
Pubic lice
Ang mga maliliit at tila talangka na mga kuto ay nagsasanhi rin sa pangangati ng ari. Karaniwan silang kumakapit sa buhok sa maselang bahagi ng katawan, ngunit maaari ring kumalat ang mga ito sa iba pang mga bahagi ng katawan na tinutubuan ng magaspang na buhok.
Kailan dapat pumunta sa doktor
Huwag magpasiya kaagad na yeast infection ang sanhi ng iyong pangangati. Maaaring ito nga ang dahilan, ngunit ang pagsuri at paggamot sa sarili ay maaaring mapalala ang sitwasyon at mapahirap ang pagpuksa nito. Ang pinakamahusay na paraan upang malaman kung ano ang sanhi nito at kung ano ang maaari mong gawin ay ang pagpunta sa doktor para magpasuri.
Pumunta kaagad sa doktor kung ang pangangati ay sapat na lala upang makaabala sa iyong pagtulog at pang-araw-araw na gawain, at kung magpatuloy ito nang higit sa isang linggo. Abangan din ang iba pang mga sintomas na ito:
- Mga paltos sa ari
- Pananakit o pamamaga ng ari
- Ang pamumula ng ari
- Hirap sa pag-ihi
- Kakaibang vaginal discharge
- Pananakit o pangingirot sa panahon ng pagtalik
Ang alinman sa mga ito ay isang siguradong senyales na dapat nang pumunta sa doktor kaagad.
Paano maiwasan ang pangangati
Mahirap bale-walain ang pangangati ng ari, ngunit madali lang ito iwasan. Karamihan sa mga sanhi ay maaaring maiwasan sa pamamagitan ng kalinisan at gawi sa pamumuhay. Ang mga simpleng hakbang na madali mong magawa sa bahay ay makakatulong upang maiwasan ang mga impeksyon at pangangati ng ari:
- Gumamit ng maligamgam na tubig upang hugasan ang iyong ari. Kung hindi ka komportable sa paggamit lamang ng tubig, siguraduhin na ang iyong sabon ay banayad at walang pabango.
- Iwasan ang mabangong sabon, bubble bath, bath bomb, at lotion.
- Iwasan ang mga vaginal spray at douche.
- Magpalit sa bago at tuyo na damit pagkatapos ng paglangoy o pag-eehersisyo.
- Magsuot ng panty na gawa sa cotton at magpalit araw-araw.
- Kumain ng yogurt na may mga mabubuting bakterya. Ang mga ito ay maaaring makatulong sa pag-iwas sa yeast infection.
- Gumamit ng condom tuwing magtatalik.
- Laging magpunas ng ari mula sa harap papunta sa likod pagkatapos gamitin ang banyo.
Mga pinagmulan:
https://www.healthline.com/health/vaginal-itching
Mgndang umaga po,ako po nakakaranas din ng pangangati ng ari pati singit loob at labas po..nag pa OB GYNE napo ako binigyan lamang po aq ng clotrimazole vaff at saka nizolex cream pero wala prin po pag babago..ano po kaya ang mgndang gawin??
Mainam po na ipagbigay alam ito sa doktor na iyong kinonsulta.
Magadang gabi po! Ask ko lang po sana nangangati po kasi ari ko sa labas at loob, nasusugatan na sya, di ko mapigilan makamot po. Acctually 4 days ko na sya nararanasan po. Sa tingin nyo po ba sa UTI ito? Kasi mas makati po sa loob po.
Hi! Maraming posibleng sanhi ng iyong nararanasan, gaya ng impeksyon o kondisyon. Doktor lang po ang makakasuri sa inyo at makakapagtukoy kung ano ang tiyak na sanhi. Mabuting makipag-ugnay na kaagad sa OB/GYN ukol dito o magpunta sa malapit na health center para makita ang sanhi at mapayuhan ka kung ano ang angkop na lunas para sa iyong sitwasyon.
Doc, may yeast infection po ako. Makati ang ari ko tapos may white discharge na oarang white cheese ang itsura nya. Pinacheckup ko po sa ob sabi sakin ipacheck ko raw po sugar ko baka diabetic na ako. Niresetahan po ako ng anti fungal na Fluconazole, natake ko na po yung isa then after 3days naman yung isa. Aak ko lang po kapag po ba mataas ang sugar kahit inuman ko ng anti fungal hindi parin mawawala yung yeast infection ko? Naiiyak na po kasi ako sa kati lalo na sa gabi tapos abala pa sa trabaho. Sana po matulungan nyo ako kung ano pwede kong gawin para maibsan yung nararamdamn ko. Salamat po.
Hi, Rey Marie! Paalala lang po na HINDI kami mga doktor. 🙂
Hello po, tanong ko lang Po. Kumakati Po Kasi Ang ibabaw nang Ari ko mahigit 1 month na Po simula lang Po nung tinurukan ako nang Antibiotics at Anti titanus, Doon na Po nagsimula na Kumati.
Hi, Kendra! May ilang antibiotics na nakakaapekto sa mga antas ng hormones, at siyang nagsasanhi sa pangangati ng ari. Mainam ikonsulta ito sa malapit na health center para matukoy ang sanhi at mapayuhan sa angkop na lunas.
Magandang araw po. Nangangati po kase ang ari ko at 2 days ko na po itong nararanasan. Nangangati po yung pisngi ng ari labas at loob. May mga sugat na din po sya at tubig ang nalabas hindi dugo. Namamantal na din po ang aking clit at patuloy na lumalaki. Ano po kayang ibig sabihin non? Nangangamb n po kase ako dahil labing anim na taon lamang ako.
Hi, Janine! Maraming posibleng sanhi ng iyong nararanasan, gaya ng impeksyon o kondisyon. Doktor lang po ang makakasuri sa inyo at makakapagtukoy kung ano ang tiyak na sanhi. Mabuting makipag-ugnay na kaagad sa OB/GYN ukol dito o magpunta sa malapit na health center para makita ang sanhi at mapayuhan ka kung ano ang angkop na lunas para sa iyong sitwasyon.