Hindi talaga komportable kapag nangangati ang ari, lalo na ang pwerta at bulba (ang labia, clitoris, at pagbubukas ng pwerta) ay napaka-sensitibong mga parte.
Karamihan sa mga sanhi ng pangangati ng ari ay hindi kailangan ikabahala. Karaniwan itong maranasan ng mga babae at madalas nawawala rin nang kusa.
Marami ang posibleng dahilan ng pangangati, at kung minsan ito ay bunga ng isang lingid na kondisyon o impeksyon. Mas mabuting suriin ito kaagad ng doktor kung ito ay malala o sa palagay mo ay isang kondisyon ang sanhi nito. Ang paggamot nang sarili ay baka makalala lang sa sitwasyon lalo na kapag hindi mo tukoy ang sanhi ng pangangati.
Mga posibleng sanhi ng pangangati ng ari
Narito ang ilan sa mga posibleng sanhi ng pangangati ng ari at ng mga paligid nito.
Mga kemikal
Malamang ginagamit mo ang ilan sa mga ito araw-araw. Ang pagdikit masyado ng mga kemikal sa ari ay maaaring magsanhi ng isang reaksiyong alerdyi at gawing makati ang ari. Karaniwang mga kemikal na nakakasanhi ng iritasyon ay:
- Sabon
- Mga bubble bath o bath bomb
- Mga feminine spray at wash
- Mga douche
- Mga cream
- Mga ointment
- Mga sabon panlaba
- Mga fabric conditioner
- Mga tissue at wet wipes na may pabango
Para sa mga may diyabetis o nakakaranas ng kawalan ng pagpipigil sa ihi (urinary incontinence), ang ihi ay maaari ring maging sanhi ng pangangati at iritasyon sa ari.
Mga pagbabago sa hormon
Ang pagbaba ng antas ng estrogen, na madalas na nangyayari sa panahon ng menopos at pagpapasuso, ay nagiging sanhi ng pagnipis ng vaginal lining (kapaligiran ng pwerta). Kapag nangyari ito, humantong ito sa pagkatuyo ng pwerta at nagiging sanhi ng pangangati at iritasyon.
Ang antas ng estrogen ay tumaas muli kapag ang mga nagpapasuso na ina ay tumitigil na.
Sakit sa balat
Ang pangangati sa parte ng ari ay maaaring mula sa mga sakit sa balat tulad ng eksema (eczema) at soryasis (psoriasis).
Ang eksema, o atopic dermatitis, ay pagpantal-pantal na karaniwang nakakaapekto sa mga may hika o alerdyi. Ang mga pantal ay mapula-pula, makati, at makaliskis. Maaari rin itong kumalat sa ari sa ilang mga kaso.
Ang soryasis ay medyo pangkaraniwan. Nagdudulot ito ng makaliskis, makati, at pulang mga patse sa anit at kasukasuan. Minsan pwede rin ito magkaroon sa ari.
Mga sexually transmitted infection
Ang gonorrhea, chlamydia, genital warts (kulugo sa ari), genital herpes (buni sa ari), at trichomoniasis ay ilan sa mga STI na maaaring maging sanhi ng pangangati sa ari. Ang iba pang mga sintomas na maaari din nilang ipakita ay berde o dilaw na vaginal discharge (likido mula sa pwerta) at pananakit o pangingirot sa pag-ihi.
Yeast infection
Ang pwerta ay likas na may mahusay na balanse ng yeast at iba pang mabubuting bakterya. Pinapanatili ng mga bakteryang ito na malusog ang pwerta at hindi dapat maging sanhi ng anumang problema; maliban kung ang paglago ng yeast ay sumobra.
Ang yeast infection ay resulta ng labis na pagdami ng yeast sa pwerta. Ito ay isang pangkaraniwang kondisyon na maaaring makaapekto sa maraming babae, lalo na sa mga kakatapos uminom ng siklo ng mga antibyotiko. Sinisira ng mga ganitong uri ng mga gamot ang mabuting bakterya na bumabalanse sa paglago ng yeast.
Ang pangangati ng pwerta at tila nasusunog na pakiramdam na sinamahan rin ng puti at malapot na vaginal discharge ay mga sintomas ng yeast infection.
Bacterial vaginosis
Ang bacterial vaginosis (BV) ay isa ring karaniwang sanhi ng pangangati ng ari.
Ang kawalan ng tamang balanse ng mabuti at masamang bakterya sa pwerta ay siya ring nagsasanhi ng BV.
Ang BV ay hindi palaging nagpapakita ng mga sintomas, ngunit kung mayroon man, kadalasan ay kasama rito ay ang pangangati, at abnormal at mabahong vaginal discharge. Maaaring manipis at kulay-abo o puti. Minsan mabula-bula rin ito.
Vulvar cancer
Sa mga bihirang kaso, ang kanser sa bulba (vulvar cancer) ay ang sanhi ng pangangati ng ari. Ang ganitong uri ng kanser ay nangyayari sa bulba (vuvla), ang panlabas na bahagi ng ari ng babae. Kasama dito ang panloob at panlabas na labia, klitoris, at pagbubukas ng pwerta.
Ang kanser sa bulba ay hindi palaging nagpapakita ng mga sintomas, ngunit maaaring kasama rito ang pangangati, abnormal na pagdurugo, o pananakit sa bulba
Ang maagang pagsusuri ay ang susi sa matagumpay na paggamot. Ito ang dahilan kung bakit mahalaga ang regular na nagpapasuri sa doktor.
Lichen sclerosus
Ang lichen sclerosus ay isang bihirang kondisyon na nagdudulot ng pangangati at mga puting patse sa ari. Ang mga sanhi ng lichen sclerosus ay hindi pa malinaw, ngunit ang mga babaeng postmenopausal ay mas malamang na magkaroon ng ganitong kondisyon.
Pubic lice
Ang mga maliliit at tila talangka na mga kuto ay nagsasanhi rin sa pangangati ng ari. Karaniwan silang kumakapit sa buhok sa maselang bahagi ng katawan, ngunit maaari ring kumalat ang mga ito sa iba pang mga bahagi ng katawan na tinutubuan ng magaspang na buhok.
Kailan dapat pumunta sa doktor
Huwag magpasiya kaagad na yeast infection ang sanhi ng iyong pangangati. Maaaring ito nga ang dahilan, ngunit ang pagsuri at paggamot sa sarili ay maaaring mapalala ang sitwasyon at mapahirap ang pagpuksa nito. Ang pinakamahusay na paraan upang malaman kung ano ang sanhi nito at kung ano ang maaari mong gawin ay ang pagpunta sa doktor para magpasuri.
Pumunta kaagad sa doktor kung ang pangangati ay sapat na lala upang makaabala sa iyong pagtulog at pang-araw-araw na gawain, at kung magpatuloy ito nang higit sa isang linggo. Abangan din ang iba pang mga sintomas na ito:
- Mga paltos sa ari
- Pananakit o pamamaga ng ari
- Ang pamumula ng ari
- Hirap sa pag-ihi
- Kakaibang vaginal discharge
- Pananakit o pangingirot sa panahon ng pagtalik
Ang alinman sa mga ito ay isang siguradong senyales na dapat nang pumunta sa doktor kaagad.
Paano maiwasan ang pangangati
Mahirap bale-walain ang pangangati ng ari, ngunit madali lang ito iwasan. Karamihan sa mga sanhi ay maaaring maiwasan sa pamamagitan ng kalinisan at gawi sa pamumuhay. Ang mga simpleng hakbang na madali mong magawa sa bahay ay makakatulong upang maiwasan ang mga impeksyon at pangangati ng ari:
- Gumamit ng maligamgam na tubig upang hugasan ang iyong ari. Kung hindi ka komportable sa paggamit lamang ng tubig, siguraduhin na ang iyong sabon ay banayad at walang pabango.
- Iwasan ang mabangong sabon, bubble bath, bath bomb, at lotion.
- Iwasan ang mga vaginal spray at douche.
- Magpalit sa bago at tuyo na damit pagkatapos ng paglangoy o pag-eehersisyo.
- Magsuot ng panty na gawa sa cotton at magpalit araw-araw.
- Kumain ng yogurt na may mga mabubuting bakterya. Ang mga ito ay maaaring makatulong sa pag-iwas sa yeast infection.
- Gumamit ng condom tuwing magtatalik.
- Laging magpunas ng ari mula sa harap papunta sa likod pagkatapos gamitin ang banyo.
Mga pinagmulan:
https://www.healthline.com/health/vaginal-itching
Hello po! Nagiging sanhi po ba talaga ng pangangati ang pagpapasuso? Ebf po kasi kami ng baby ko, at 2days na po napapansin ko na makati ang ari ko. Salamat po
Hi Chim! Pagkatapos manganak at habang nagpapasuso ng baby, nagbabago rin po ang antas ng mga hormon. Ito po ay isa sa mga posibleng sanhi ng pangangati ng ari. Kusang babalik rin naman po ito sa normal kalaunan. Araw-araw pong hugasan ang ari at uminom po ng maraming tubig.
hello po,ano po kayang pwede ilagay sa ari ko upang hindi napo mangati? Almost 1week napo kase hindi po sya natigil tapos pag diko po napapansin dun lg nawawala yung kati and then babalik din po agad pag napansin kona
Hi Patricia Mae! Hindi po kami doktor at hindi po kami maaaring magreseta ng gamot. Mainam na magpunta sa OBGYN o kahit sa malapit na health center para masuri ang sanhi ng inyong pangangati at mapayuhan kung ano ang angkop na gamot para sa inyo.
Hi po!.. Bakit po sobrang kati sa may gilid ng ari ko ko.. Halos 1 week na po na ganito?. Hindi po ba epekto ng pagahit ko po?. Or may iba pang rason kung bakit makati tuwing gabi po. Tapos kung may ggawin po ako ganun..hindi ko pa po narasan yung sexual intercoarse.. Parang sagabal po sa pang araw araw na gawain?. Ano po ang gagawin ko?
Hi Joan! Opo, nakakasanhi rin po sa pangangati ang pagaahit ng ari. Mabuting itigil mo na ito, huwag kamutin ang ari, at iwasan ang pagsusuot ng masisikip na damit.
Hi po makati po ang aking ari sa gilid po at may tumobo po na parang pantal2x yata dahil kinamot q po. Mag 3 days na po , sa tingin q po dahil sa may nilagay po aq na cream sa gilid at minsan body spray . Anu po kaya ang tlgang dahilan? Salmat po
Hi Rose! Itigil niyo po muna ang paglagay ng cream kung hindi naman po ito kinakailangan o angkop para sa ari, at huwag po itong gagamitan ng body spray dahil hindi naman po nilikha ang body spray para sa ari. Siguraduhin rin na palaging malinis ang ari – hugasan ito araw-araw gamit ang maligamgam na tubig, at dahan-dahan dampiin para matuyo bago magsuot ng malinis na panty. Kung umabot ito higit sa isang linggo, lumala pa, nagdugo, nakakaranas pa ng ibang sintomas, at nakakasagabal na sa araw-araw na gawain, mainam na magkonsulta na sa obgyne kaagad ukol dito.
Ask ko lang po bakit po d nawawala ang kati ng aking ari mula sa clitoris pababa ..hindi naman po ako nakikipagtalik. Halos 5 days na po ito mula ng bumaba ang aking dugo na naging sanhi ng aking pagkahilo .sana po ay masagot nyo po.salamat.
Hi Julie! Tulad nga po ng inyong mababasa sa artikulong ito, maraming posibleng sanhi ng pangangati at marami ka rin pong puwedeng gawin para maiwasan ang pangangati. Balikan niyo rin po ang nilalaman artikulong ito para malaman ano ang puwede ninyong gawin. O maaari rin kayong magpasuri sa OBGYN ukol dito.
hello po. Ano po kayang sanhi ng pangangati ng ibabaw ng ari ?yon pong mismong may buhok . Nagpatingin na po kasi ako bingyan lang po akong femenine wash. pero nd po sya nagbabago. tuwing gabi lang po sya nangangati
Hi Mikee! Maraming posibleng sanhi ng iyong nararanansan, tulad ng pag-aahit at pagiging maselan ang balat sa sabon panlaba. Kung kayo po ay nag-aahit ng inyong buhok sa ari, mainam na itigil po ito para hindi mangati. Subukan rin po magpalit ng sabon panlaba na ginagamit para sa inyong panty.
Hello po doc meron po wkong warts sa loob ng ari tapos makati po siya minsan nawawala pag umihi po ako mahapdi pero minsan hindki. Ano po gagawin ko doc at ano lunas nito. Salamat doc.
Hi Jho! Mahalagang paalala po na hindi kami mga doktor. Ang angkop pong gamot para sa inyo ay depende sa sanhi ng iyong warts, at doktor lang po ang maaaring magsuri sa inyong ari. Ang mga home remedy po ay hindi siguradong makakatulong, at maaaring makalala pa sa sitwasyon. Mabuting magpunta na kaagad sa malapit na health center o OBGYN para masuri at mapayuhan sa angkop na gamot para sa iyo.